Herken jij die stem in je hoofd die je naar beneden haalt?
Die kritische stem die zegt dat je niet goed genoeg bent? Die steeds weer opmerkt wat je fout doet, wat beter moet of herinnert aan eerdere “mislukkingen”? Een stem die hoge eisen stelt en zelden tevreden is. Dat is je innerlijke criticus. En die laat zich vooral horen op momenten dat je je onzeker voelt.
Staat jouw innerlijke criticus je in de weg om het leven te leiden zoals jij dat wilt? Dan is het belangrijk om ‘m te leren herkennen én om er op een helpende manier mee in gesprek te gaan. Want als je dat leert, kan die kritische stem juist vóór je gaan werken in plaats van tegen je.
Iedereen heeft een innerlijke criticus
Die stem in je hoofd kan veel stress en verdriet veroorzaken. Als hij te vaak de overhand krijgt, remt dat je groei. Het kan je zelfs weerhouden om je dromen na te jagen.
Iedereen heeft een innerlijke criticus — ook als je er niet dagelijks last van hebt. Maar als je last hebt van mentale klachten, is die stem vaak een trouwe metgezel.
Neem bijvoorbeeld burn-out. Veel mensen die hiermee kampen, zijn streng voor zichzelf. Ze leggen de lat hoog en hebben het gevoel dat ze tekortschieten. Perfectionisme en de innerlijke criticus zijn dikke vrienden.
Waar komt die innerlijke criticus vandaan?
Het is niet altijd makkelijk om te leven met een stem die je constant wijst op wat er beter moet. Toch heeft je innerlijke criticus ook een functie.
Die stem motiveert je om te groeien, om gedrag bij te sturen en jezelf te beschermen tegen afwijzing of gevaar. Vaak ontstaat de innerlijke criticus al in je jeugd. Het is een soort overlevingsmechanisme — bedoeld om je teleurstellingen, verdriet en afwijzing te besparen.
Je leert van jongs af aan wat er van je verwacht wordt. Hoe je je moet gedragen volgens je ouders, de maatschappij of de groep waarbij je wilt horen. Zo ontstaat die interne stem die je waarschuwt of afremt.
Als je innerlijke criticus te veel ruimte krijgt
Maar nu je volwassen bent, heb je die strenge leraar in je hoofd niet altijd meer nodig. Soms geeft hij nuttige feedback. Maar vaak zorgt hij vooral voor twijfel, stress en frustratie.
Zo’n stem die maar blijft zeuren, zuigt je energie leeg. Toch bedoelt die stem het goed. Het wil je beschermen.
Alleen… hoe harder je de stem wegduwt of bestrijdt, hoe harder hij lijkt terug te komen. En dat werkt averechts. Dan ben je nóg strenger voor jezelf.
De sleutel? Luisteren én communiceren met die stem, zodat hij milder wordt en je juist kan coachen in plaats van afkraken.
Van zelfkritiek naar mildheid: 4 praktische tips
Word je bewust van je innerlijke criticus en observeer ‘m
De eerste stap is simpel: let eens op die stem. Wat zegt hij eigenlijk allemaal?
Pak een notitieboek erbij en schrijf op wat je denkt. In welke situaties hoor je die stem het vaakst? Wat zegt hij dan?
Geef je criticus een naam. Noem ‘m bijvoorbeeld “Kritische Karen” of “Strenge Stan”. Dat helpt om afstand te nemen en het minder serieus te nemen.
Je bent niet je innerlijke criticus… je hebt een innerlijke criticus.Ga in gesprek met je innerlijke criticus
Nu je weet wat die stem zegt, mag je er ook iets tegenover zetten.
Stel vragen:
– Wat wil deze stem mij eigenlijk zeggen?
– Waar is ‘ie bang voor?
– Is wat hij zegt écht waar?Zo onderzoek je of de boodschap klopt en leer je ‘m beter kennen.
Een mooie methode hiervoor is The Work van Byron Katie. Vier simpele vragen helpen je om negatieve gedachten te onderzoeken en los te laten.
Kies voor helpende gedachten
Kun je die strenge gedachten vervangen door mildere? Bijvoorbeeld:
– “Ik ben goed zoals ik ben.”
– “Ik hoef niet perfect te zijn.”
– “Ik mag leren en groeien.”Vraag jezelf af: Wat zou ik tegen een goede vriendin zeggen in deze situatie? Waarschijnlijk niet wat je nu tegen jezelf zegt 😉
En lukt het niet meteen? Dan helpt het om simpelweg te denken: “Ah, daar is m’n innerlijke criticus weer. Dat mag. Maar ik hoef er niet naar te luisteren.” Zo maak je ruimte tussen jou en die stem.
Bedank je innerlijke criticus
Gek misschien, maar probeer het eens. Bedank die stem.
Want ergens bedoelt ‘ie het goed. Het is een soort klein, bang kind in je hoofd, dat je alleen maar wil beschermen.
Vraag jezelf af:
– Waar in mijn leven mag ik wat milder zijn voor mezelf?
– Wat kan ik veranderen dankzij deze signalen?Door dankbaar te zijn voor wat je criticus je wil leren, kom je dichter bij jezelf. En dat helpt je om te groeien.
Omarm je innerlijke criticus
Als je leert luisteren naar die kritische stem, verandert er iets. Je voelt meer rust, meer zelfvertrouwen, meer acceptatie. Je durft meer jezelf te zijn, vanuit zachtheid én kracht.
Lukt het je niet om dit alleen te doen en wil je hulp?
Dan kan een gesprek met een coach of psycholoog je verder helpen.
